Jak (i czym) wspierać rozwój mowy dziecka?

Często spotykam się z zapytaniem: "Co robić, aby nauczyć dziecko mówić/zachęcić je do mówienia/rozwijać jego mowę?". Dlatego też dzisiaj kilka informacji oraz propozycji książkowych, które w tym pomogą.

Już jakiś czas temu pisałam o tym, jak rodzice mogą wspierać swoje dziecko w rozwoju (nie tylko mowy).

Dla przypomnienia:

Jeśli rodzic chce pomóc dziecku w prawidłowym rozwoju (zwłaszcza mowy), powinien:

• zalewać dziecko słowami - czytając, śpiewając, opowiadając o czynnościach, które się wykonuje w danej chwili,
• mówić powoli i wyraźnie, aby mowa była czytelna,
• modulować głos, aby podkreślać wagę niektórych spraw, słów,
• unikać zdrobnień, spieszczeń,
• jak najczęściej skupiać wzrok dziecka na swoich ustach, aby mogło ono widzieć dźwięki i odwzorowywać układ ust dorosłego,
• organizować zabawy, które stwarzają okazję do reagowania głosem (rozpoczynając od onomatopei - odgłosów naśladujących zwierzęta, pojazdy itp.),
• nie wyręczać dziecka w mówieniu, nie przerywać mu,
• poprawić dziecko, jeśli powiedziało coś niepoprawnie, ale nie nalegać, aby to powtórzyło bez błędu,
• motywować dziecko do mówienia, ale nie zmuszać,
• czytać dziecku książki, recytować wierszyki,
• zadawać pytania do przeczytanego tekstu,
• organizować zabawy manualne - ćwiczenie koordynacji rąk ma duży wpływ na rozwój mowy,
• gimnastykować - w formie zabawy - buzię i język,
• ćwiczyć z dzieckiem układ oddechowy,
• zapewnić dziecku kontakt z rówieśnikami,
• nigdy, zwłaszcza publicznie, nie krytykować mowy dziecka,
• chwalić za postępy w mowie, ale i same próby mówienia,
• być cierpliwym.

Pierwsze słowa powinny pojawić się u dziecka około 1. roku życia. Najczęściej są to mama, tata, baba, lala - czyli wyrazy zbudowane z takich samych sylab. 

Bardzo często dzieci zaczynają mówić, naśladując też odgłosy zwierząt i przedmiotów. W swojej pracy logopedy właśnie od takich onomatopei zaczynam terapię z dziećmi z opóźnionym rozwojem mowy. Są one proste i ciekawe dla maluszków. Można też bez problemu wpleść je w zabawę.

Istnieje wiele pomocy edukacyjnych, które wspomagają rozwój mowy dziecka. Trzeba jednak pamiętać, że im więcej tym gorzej, bo dziecko będzie rozkojarzone. Czasami wystarczy jedna zabawka i książeczka, aby osiągnąć zamierzony cel.

Ja proponuję cztery rzeczy - do wyboru, oczywiście!

Pierwsza z nich to książeczka, którą już prezentowałam na blogu - "Księga dźwięków". Zawiera zbiór rysunków przedmiotów i zwierząt wraz z krótkim opisem, jakie wydają one dźwięki. Dziecko może oglądać książkę z rodzicem, który tłumaczy mu, co widać na obrazku i co to robi. Z czasem nauczy się rozpoznawać oraz naśladować i nazwy rzeczy, i odgłosy.

 

Moja kolejna propozycja to ćwiczenia i zabawy z dźwiękiem "Co to? Kto to?". Zestaw zawiera płytę CD z nagraniami odgłosów zwierząt domowych i egzotycznych, odgłosów w domu, na spacerze, instrumentów oraz obrazków do układania. Odsłuchując płytę, dziecko może wskazywać palcem, o które zwierzę chodzi, a z czasem wymawiać jego nazwę. Dla starszych pociech przygotowano też bardziej skomplikowane historyjki złożone z wielu odgłosów. Ćwiczenia zawarte w pudełku mają za zadanie uczyć koncertowania uwagi na sygnałach dźwiękowych i analizowania tego, co maluchy usłyszały i zobaczyły.

W nauce odgłosów pomoże też książeczka "Dudni, stuka czy puka?". Zawiera ona wiele ćwiczeń słuchowych i dźwiękonaśladowczych wspomagających rozwój mowy. Obrazki można kserować, wycinać, kolorować, opowiadać o nich. Każdy rodzic ma też możliwość przeczytać dziecku historyjkę umieszczoną przy ilustracji, a ono pokazywać i powtarzać.

Zabawką, którą mogę polecić do nauki odgłosów, jest np. Arka Noego. Nie dość, że znajdują się w niej piękne zwierzaki, to jeszcze ustawiane na łodzi wydają wyraźne odgłosy, które dziecko może naśladować.

Dodatkowo - jako pozycje, które mogą wspierać rozwój mowy nieco starszego dziecka - polecam jeszcze dwie książki.

"Gimnastyka buzi na wesoło" przeznaczona jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym do usprawniania narządów artykulacyjnych. Zawiera zbiór znanych ćwiczeń logopedycznych, które śmiało można wykonywać w domu.

A dla dzieci, u których stwierdzono m.in. opóźniony rozwój mowy, polecam książkę "Opowiedz o...". Rodzice znajdą w niej wiele ćwiczeń pozwalających maluchom wypowiadać na początku pojedyncze wyrazy, potem zwroty, a na końcu zdania i dłuższe historyjki.

 

Należy pamiętać o tym, że żadna zabawka czy książeczka nie "załatwi sprawy". Nie nauczy dziecka mówienia, jeśli nie będzie się z nim odpowiednio ćwiczyć.  

Pewnie niektórzy rodzice powiedzą, że ich dzieci w ogóle nie potrzebowały takich pomocy i teraz pięknie mówią. Zgadzam się. To jest możliwe. Wystarczy przecież mądra zabawa z rodzicem oraz obserwacja i naśladowanie otoczenia. 

Czasami jednak pomoc - nieważne zabawki, książeczki czy specjalisty - jest konieczna. A czasami rodzicom zwyczajnie brakuje pomysłu na to, jak w formie zabawy uczyć dziecko mówienia.

I właśnie dla nich jest ten post :)